Małpy

Czwartek, 26 października 2023 (10:08) Aktualizacja Wtorek, 31 października 2023 (12:13)
Małpy (małpokształtne - Simliiformes) to infrarząd ssaków naczelnych, który obejmuje gatunki szerokonose i wąskonose. Pierwsze z nich występują w Ameryce Północnej i Południowej. Z kolei małpy wąskonose można spotkać w Afryce i w Azji. Naturalnym środowiskiem dla wielu małp jest sawanna czy tropikalne lasy deszczowe. Jednak te zwierzęta mogą się zaadaptować do każdych warunków.
Małpy Rośliny i zwierzęta - najważniejsze informacje
Szympans jest najbliżej spokrewniony z człowiekiem. /Unsplash

Małpy - najważniejsze informacje

  • Rząd:

    naczelne

  • Gromada:

    ssaki

  • Typ:

    strunowce / kręgowce

  • Królestwo:

    zwierzęta

Małpy — tryb życia i zachowanie

Większość gatunków małp żyje w stadach lub w grupach rodzinnych. Między osobnikami obowiązuje dość rozbudowana struktura społeczna. Najczęściej przewodnikiem jest najmocniejszy samiec. Istnieją także gatunki monogamiczne. 

Samice małp mają czterotygodniowy cykl menstruacyjny. Mogą zostać zapłodnione w dowolnym momencie. Zazwyczaj pojawia się jedno młode, które pozostaje przy matce i żywi się jej mlekiem. 

Małpy mają bardzo różne charaktery. Np. orangutany są bardzo spokojne. Nie atakują bez powodu. Jednak istnieją gatunki małp, które mogą być niebezpieczne dla ludzi. Np. kapucynki potrafią odgryźć ucho czy palec osobie, która się do nich zbliży.

Małpy prowadzą raczej dzienny tryb życia. Są wszystkożerne - jedzą zarówno mięso, jak i rośliny. Chętnie sięgają po nasiona, kwiaty, a nawet produkty pochodzenia zwierzęcego jak jaja. Ich dieta jest bardzo różnorodna, co ma pozytywny wpływ na zdrowie i samopoczucie małp.

Małpy potrafią się ze sobą porozumiewać za pomocą różnych dźwięków, a także gestów. 

Małpy — anatomia

Małpy to bardzo różnorodny infrarząd. Dlatego też anatomia tych zwierząt może się zmieniać w zależności od gatunku. Są jednak pewne cechy wspólne.

Ciało małp jest mniej lub bardziej pokryte gęstym włosiem. Zazwyczaj na głowie na karku jest najwięcej owłosienia. U większości osobników bez włosów pozostają twarz, dłonie, podeszwy stóp i nagnioty pośladkowe. Włosy zazwyczaj mają ciemny kolor.

Skóra małp ma zazwyczaj ciemny kolor z wyjątkiem nieowłosionych części ciała. Te są zazwyczaj jaśniejsze.

Czaszka u tych zwierząt jest mocno rozwinięta i zaokrąglona. Bardzo charakterystyczne dla nich jest to, że oczodoły są skierowane ku przodowi. 

Mózg małp jest dość duży. Półkule mózgowe są dość dobrze rozwinięte i przykrywają móżdżek. Większość gatunków ma dobrze umięśnioną twarz. Dzięki temu mogą robić różne miny.

Małpy mają pełne uzębienie. Wąskonose i szerokonose z rodziny pazurkowców mają 32 zęby, pozostałe z rodziny szerokonosych - 36. 

Cechą charakterystyczną małp jest to, że kończyny przednie są u większości gatunków dłuższe od tylnych. Za ich pomocą mogą długo wisieć na jednej ręce i się na niej podciągać. Ponadto pomagają im poruszać się po drzewach i przeskakiwać między gałęziami.

Większość małp, które przebywa na ziemi, porusza się na czworakach. Wyjątek stanowią małpy człekokształtne i gibonowate.

Palce u małp są zakończone paznokciami. Wyjątek stanowią pazurkowe, które - jak wynika z nazwy - mają pazury. 

Ochrona i zagrożenia dla małp

Eksperci UICN wskazują, że wyginięciem są zagrożone aż cztery gatunki wielkich małp. Są to m.in. orangutan sumatrzański czy goryl zachodni. 

Ponadto instytucja alarmuje, że 40% zwierząt, które mieszka na terenie Afryki również może wymrzeć.

Spadek populacji małp wynika z wielu czynników, m.in.:
  • z wylesiania i zagospodarowywania naturalnych środowisk, w których żyją powyższe zwierzęta — im mniejsze terytorium, tym coraz mniej dostępnego pożywienia, a także odpowiednich miejsc do rozmnażania się. W rezultacie liczba młodych małp znacznie spada;
  • z kłusownictwa — wiele zwierząt wciąż ginie z rąk ludzi, którzy chcą pozyskać ich skórę, kości lub mięso na własny użytek.
Powodem, dla którego jest coraz mniej małp, zwłaszcza orangutanów, jest także długa przerwa pomiędzy kolejnym potomstwem. Samice tego gatunku zachodzą w ciążę raz na 6-10 lat. Zważywszy na to, że małpy stają się płodne dopiero w wieku nastoletnim, nie mogą spłodzić wielu młodych. 

Ciekawostki o małpach

  • Czy człowiek jest spokrewniony z małpami?
Tak. Człowiek jest zaliczany do infrarzędu małpokształtnych. Według naukowców sekwencja DNA jest w 99% identyczna. Najbardziej podobny do człowieka jest szympans. 
  • Ile jest na świecie gatunków małp?
Na świecie jest ok. 260 gatunków małp. Jednak wciąż są odkrywane nowe.
  • Czy małpy są inteligentne?
Małpy mają dobrze rozwinięty mózg i są dość inteligentne. Dzięki temu niektóre gatunki, np. mandryle zdejmują korę z patyków i wyjmują brud spod paznokci, aby zapobiec infekcji. Z kolei szympansy potrafią kontrolować swoje zachowanie.
  • Jaka małpa jest największa na świecie?
Największymi i najsilniejszymi małpami na świecie są goryle nizinne. Mogą ważyć do 160 kg, osiągnąć wzrost do 185 cm. Ich rozpiętość ramion dosięga nawet do 2,6 m. 
  • Ile żyją małpy?
Długość życia małp różni się w zależności od gatunku. Np. szympansy zwyczajne umierają w wieku 39 lat, wyjce czarne żyją 15-20 lat, a pigmejki 12 lat. 

Temat Małpy znajdziesz również w serwisie:

Więcej na temat Małpy

Powiązane z tematem Małpy

  • Ssaki

    Ssaki

    Ssaki — występowanie i środowiskoCechą charakterystyczną większości ssaków jest stałocieplność. Zwierzęta potrafią utrzymać taką samą temperaturę w różnych warunkach. To sprawia, że mogą...

Małpy - Wiadomości

Małpy - Wideo

  • Dzieci przygotowały posiłki dla małp w zoo

    Dzieci przygotowały posiłki dla małp w zoo

    Wtorek, 6 lutego (15:51)
    Zoo w Zamościu zaprosiło najmłodszych na wspólne przygotowywanie posiłków dla mieszkańców małpiarni. Lemury czy gibony paszą raczej pogardzą, mają za to swoje ulubione przysmaki. Jakie...
Reklama
Reklama
Reklama