Bobry zatopiły łąkę, rolnik nie zebrał siana, sąd nie dał odszkodowania
Po podtopieniu łąki przez bobry rolnik nie zebrał 114 ton siana, ale sąd nie przyznał mu odszkodowania, gdyż uznał, że nie doszło do straty, tylko utraty "szansy uzyskania zysku". To oczywiste uchybienie sądu - ocenił Rzecznik Praw Obywatelskich w skardze nadzwyczajnej do SN.
partner merytoryczny
Jak podkreślił RPO, zgodnie z przepisami państwo zobowiązało się do ponoszenia odpowiedzialności za szkody wyrządzone w gospodarstwach rolnych przez zwierzęta objęte ochroną gatunkową. Jednak, gdy rolnik wystąpił z roszczeniem wynoszącym około 30 tys. zł, to - jak zaznaczył Rzecznik - "sąd nie tylko odmówił mu ochrony, ale obciążył go kosztami procesu w wysokości sięgającej jednej czwartej pierwotnego żądania pozwu".
Dlatego RPO w sprawie rolnika skierował do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną. Wniósł w niej o uchylenie wyroku odmawiającego odszkodowania i zwrócenie całej sprawy do ponownego rozpoznania. "Jest to niezbędne dla przywrócenia zaufania powoda do państwa i stanowionego przez nie prawa" - zaznaczył Rzecznik.
Sprawa dotyczy zdarzeń z 2012 r., gdy rolnik nie mógł zebrać siana z niemal 30 ha łąki z powodu jej podtopienia. Biegły w dziedzinie melioracji potwierdził, że główną przyczyną zalania łąk były tamy wybudowane przez bobry.
Sąd rejonowy uwzględnił roszczenie rolnika, ale wyrok ten został zmieniony w II instancji. "Sąd okręgowy odmiennie ocenił bowiem szkodę powoda. Nie kwestionując jej, uznał, że sprowadzała się ona ani nie do straty, ani nawet do utraty korzyści, ale do utraconej szansy uzyskania określonego zysku, która kompensacji nie podlega" - poinformowało Biuro RPO relacjonując sprawę. Ustawa o ochronie przyrody mówi bowiem jedynie o odpowiedzialności za "szkody" i odpowiedzialność ta "nie obejmuje utraconych korzyści".
Sąd okręgowy przyjął zaś, że "jedyną szkodą, jaką powód poniósł, jest niezrealizowanie umowy, jaką zawarł na sprzedaż siana". "Tymczasem w świetle materiału dowodowego nie może budzić wątpliwości, że powód poniósł rzeczywistą stratę w postaci, będącego następstwem zalania należących do niego łąk, zniszczenia około 120 ton zalegającego na nich siana, które przedstawiało określoną wartość pieniężną" - wskazał w skardze nadzwyczajnej Rzecznik.
Wprawdzie - jak potwierdził RPO - sądy akceptują, że "kompensacji podlega jedynie szkoda rzeczywista, polegająca np. na zniszczeniu rzeczy, nie zaś spodziewane zyski ze sprzedaży niezebranych plonów". "Ale w tej sprawie jednoznacznie doszło do zniszczenia rzeczy, czyli właśnie skoszonych przez powoda traw, a nie szkody w niezebranych uprawach, czy też - jak chce sąd okręgowy - utraconej szansy określonego zysku" - argumentuje Rzecznik.
"Skarga nadzwyczajna jest zatem niezbędna dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej" - uznał RPO.
Instytucja skargi nadzwyczajnej została wprowadzona ustawą o SN, która weszła w życie w kwietniu 2018 r. Obecnie przewiduje ona m.in. możliwość składania do Sądu Najwyższego takich skarg na prawomocne wyroki polskich sądów z ostatnich 20 lat. Skargi takie mogą zostać wniesione wyłącznie przez podmioty uprawnione do tego na mocy ustawy - przede wszystkim Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich, do których obywatele kierują wnioski w takich sprawach.
