Maleńkie ośmiornice wykształcają setki tajemniczych narządów. Nikt nie wie, w jakim celu

Mają niebieską krew i trzy serca, a mózg wokół przełyku. Brak szkieletu sprawia, że są w stanie przeciskać się przez niewiarygodnie ciasne przestrzenie, a o ich ponadprzeciętnej inteligencji doskonale świadczy to, że potrafią używać narzędzi. Ośmiornice to jedne z najbardziej zdumiewających zwierząt na świecie. Ich ciała pełne są sekretów i niespotykanych nigdzie indziej przystosowań, które sprawiają, że mięczaki te mogą się wydawać przybyszami z obcej planety. W pewnym sensie tak jest, bo ostatni wspólny przodek ośmiornic i kręgowców żył 750 mln lat temu, kiedy nasza planeta była zupełnie innym miejscem.

Jedną z zadziwiających cech ośmiornic jest to, że ich embrionom wyrastają setki tymczasowych, mikroskopijnych struktur, znanych jako narządy Köllikera. Pokrywają one dosłownie całą powierzchnię ich ciał. Biolodzy wiedzą o istnieniu tych mikroskopijnych, przypominających kwiaty narządów od dziesięcioleci, ale nikt nie jest w stanie powiedzieć z całą pewnością, do czego służą ani z jakiego powodu ośmiornice tracą je przed osiągnięciem dorosłości.

Badanie, opublikowane na łamach magazynu "Frontiers in Marine Science" pomaga rzucić nieco światła na te tajemicze znikające narządy. Naukowcy przebadali 17 gatunków ośmiornic i okazało się, że tajemnicze wypustki ma aż 15 z nich. Pozostałe dwa gatunki od reszty odróżnia to, że gdy wykluwają się są stosunkowo dużymi zwierzętami oraz w zasadzie całe życie spędzają na dużych głębokościach.

Prawie wszystkie pozostałe ośmiornice wykluwając się, są wielkości planktonu. Co więcej, u wszystkich 15 gatunków na ciałach młodych narządy Köllikera są równomiernie rozmieszczone i zwykle mają ten sam rozmiar, niezależnie od wielkości zarodka.

Badacze, którymi kierował Roger Villanueva z Institut de Ciències del Mar przy Hiszpańskiej Narodowej Radzie ds. Badań Naukowych, odkryli, że przypominające kwiaty organy, gdy są całkowicie otwarte zwiększają powierzchnię ciała zwierzęcia o dwie trzecie. I to właśnie może wskazywać funkcję narządów Köllikera. "Uważamy, że narządy mogą być wykorzystywane przez młode ośmiornice do zwiększenia stosunku powierzchni do objętości" - napisał Villanueva w oświadczeniu cytowanym przez "Live Science". Dzięki zdolności do znacznego zwiększania lub zmniejszania powierzchni, młode ośmiornice mogą być lepiej przygotowane do poruszania się w prądach oceanicznych lub do opierania się im. Naukowcy postawili hipotezę, że narządy Köllikera pomagają młodym oszczędzać energię.

Jest jeszcze jedna możliwość. "Live Science" przypomina, że vadanie, opublikowane w połowie lat 70. w czasopiśmie Auaculture, wykazało, że miniaturowe narządu mogą załamywać światło w wielu kierunkach. Ta niezwykła cecha może pomagać maleńkim istotom w ukryciu się przed drapieżnikami. Jeśli rzeczywiście narządy Köllikera odgrywają rolę w kamuflażu, może wyjaśnić, dlaczego wiele ośmiornic zamieszkujących głębokie, ciemne dno oceanu, w ogóle ich nie wykształca - w mroku taki kamuflaż nie jest potrzebny.

Nawet po dokładniejszym przyjrzeniu się strukturze narządów Köllikera naukowcy wciąż twierdzą, że prawdziwy cel ich powstawania pozostaje tajemnicą. "Badanie wnętrza tkanek oraz narządów piskląt i młodych ośmiornic w takiej rozdzielczości było fascynującym przeżycziem" - powiedział "Live Science" współautor badania Montserrat Coll-Llado, specjalista od obrazowania mezoskopowego w Europejskim Laboratorium Biologii Molekularnej w Barcelonie. "To przypominało odkrywanie zakątków miasta, w których nigdy nie byłeś, ale znacznie lepsze od tego".